Analysis of "The Ecstasy of Saint Theresa" by Gian Lorenzo Bernini


Term Paper, 2014

22 Pages, Grade: 10 (A)


Excerpt


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ι ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

ΙΙ Η ΕΚΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΘΗΡΕΣΙΑΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία έχει ως κεντρικό θέμα μελέτης της το έργο του Gian Lorenzo Bernini, τηνΈκσταση της Αγίας Θηρεσίας, το οποίο κατασκευάζεται στο παρεκκλήσιο Κορνάρο στη Ρώμη περί τα μέσα του 17ου αι., κατά τη διάρκεια δηλαδή της ώριμης περιόδου της εποχής που θα χαρακτηρισθεί από τους μεταγενέστερους με τον όρο «Μπαρόκ».

Πρόκειται για μια εποχή κατά την οποία η ρωμαιοκαθολική εκκλησία, παρά την οριστική επικράτηση του προτεσταντισμού, έχει καταφέρει να ανακόψει το ρεύμα αμφισβήτησής της προωθώντας τις αρχές της Αντιμεταρρύθμισης. Η θρησκευτική τέχνη, η οποία αποτελεί ένα είδος επίσημης προπαγάνδας της παπικής εξουσίας, προβάλλει τη δύναμη της εκκλησίας μέσω επιβλητικών μνημείων και άλλων έργων προκειμένου να πεισθεί ο θεατής για το κύρος και το μεγαλείο της.

Η μετατροπή της Ρώμης σε «πόλη του πάπα» είχε ξεκινήσει την περίοδο της Αναγέννησης, όμως τον 17ο αι. οι προσπάθειες εντατικοποιούνται με τους πάπες Ουρβανό τον 8ο και Αλέξανδρο τον 7ο να αναθέτουν στον Bernini την ευθύνη για τις πολεοδομικές ρυθμίσεις και αλλαγές στη Ρώμη. Στα έργα του Gian Lorenzo προβάλλεται ξεκάθαρα η εκφραστική ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει την εποχή κατά την οποία ζει. Παράλληλα όμως στη Ρώμη διατηρούνταν και η κλασικιστική τάση με πρότυπο την Αρχαιότητα και συγκεκριμένα το «μεγαλόπνοο» ύφος της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.

Εντούτοις, την εποχή που καταφθάνει η οικογένεια Bernini στην πόλη (1605), έχει ήδη αρχίσει να επικρατεί το νέο στυλ από καλλιτέχνες όπως ο Caravaggio και τα αδέλφια Carracci, οι οποίοι αναμίγνυαν τον "νατουραλισμό" ή την αληθοφάνειαμε άλλα λόγια το εν δυνάμει εφικτόμε το ηρωικό, κλασικό πλέον στυλ του Michelangelo και του Raffaello. Έτσι προβαλλόταν η αέναη ροή και κίνηση των φαινομένων της ζωής, με τις ανθρώπινες μορφές να συμμετέχουν ενεργά όντας σε πλήρη άνθηση και ευεξία, εκπέμποντας έντονα, σχεδόν εκστατικά, συναισθήματα και πάθη με έντονα δραματικές προεκτάσεις στα όρια του μεταφυσικού. O Caravaggio συγκεκριμένα, με τις έντονες εναλλαγές φωτός-σκιάς στα έργα του σε συνδυασμό με τον "ακραίο" ρεαλισμό, φαίνεται να αποτέλεσε σπουδαίο καλλιτεχνικό πρότυπο για τον Bernini. Αυτή λοιπόν η καλλιτεχνική κυριαρχία των αισθήσεων, στα πλαίσια όμως της αληθοφάνειας, έμελλε να σημαδέψει καθοριστικά τον Gian Lorenzo αναδεικνύοντάς τον σε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της εποχής του Μπαρόκ.

Τον αμέσως επόμενο αι. παρατηρείται στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Αγγλία, μια βαθμιαία απομάκρυνση από το ύφος του Μπαρόκ και η τάση υιοθέτησης μιας νέας εκδοχής του κλασικού ιδεώδους για την τέχνη που οδήγησε στη λεγόμενη εποχή του «Νεοκλασικισμού» στα τέλη του 18ου αι., στα πλαίσια του οποίου η γλυπτική προσέγγιση του Bernini αντιμετωπίζεται ως "κατάρα". Με την παράλληλη ανάπτυξη μιας ροπής προς την εκλογίκευση, τον ορθολογισμό και την επιστημονικότητα, στα πλαίσια του αναδυόμενου εμπειρισμού της εποχής του Διαφωτισμού, το έργο του Bernini, το οποίο εκφράζει μια έντονη θρησκευτικότητα και πνευματικότητα, περνά σταδιακά στην αφάνεια όπου και θα παραμείνει εκεί μέχρι τον 20ο αι.

Με την ανάπτυξη της επιστήμης της ιστορίας της τέχνης θα γίνουν σημαντικές μελέτες προσέγγισης της εποχής του Μπαρόκ που θα εκληφθεί πλέον ως μια εποχή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όχι λιγότερο σημαντική από αυτή της Αναγέννησης. Έτσι, η φήμη του Bernini αποκαθίσταται και σήμερα θεωρείται ο μεγαλύτερος ίσως γλύπτης από την εποχή του Michelangelo και εξής και ένας από τους "γίγαντες" της αρχιτεκτονικής Μπαρόκ. Σε αυτό το γεγονός έχουν συμβάλλει καθοριστικά οι μελέτες σπουδαίων ιστορικών της τέχνης του 20ου αι., αποκλειστικά αφιερωμένες στο έργο του Gian Lorenzo Bernini, όπως αυτές των R. Wittkower, H. Hibbard, H.Kauffmann και I. Lavin.

Στην παρούσα εργασία, αφού αρχικά παρουσιάζεται εν συντομία το βιογραφικό σημείωμα του καλλιτέχνη, μελετάται η γλυπτή σύνθεση για το παρεκκλήσιο Κορνάρο, εμπνευσμένη από την περιγραφή της Αγίας Θηρεσίας αναφορικά με το όραμα της θεϊκής της έκστασης. Το σύμπλεγμα Θηρεσίας-αγγέλου το οποίο συνιστά το έργο της Έκστασης της Αγίας, μελετάται σε συνάρτηση με τα αρχιτεκτονικά και ζωγραφικά στοιχεία που εντοπίζονται στο παρεκκλήσιο όπου και τοποθετήθηκε. Παράλληλα, ενσωματώνονται -όπου αυτό κρίνεται σκόπιμοχωρία ή θεωρίες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας αναφορικά με την έννοια του έρωτα και του θανάτου, του νοηματικού διπτύχου βάσει του οποίου δομείται εξ ολοκλήρου το σύμπλεγμα. Απώτερος στόχος της μεθόδου της διακειμενικότητας αλλά και της παρουσίασης του γλυπτού ως μέρους ενός οργανικού συνόλου, του παρεκκλησιού, είναι η ανάδειξη της ουσιαστικότερης και όσο το δυνατόν πληρέστερης ερμηνείας του έργου που θα μας απασχολήσει εδώ. Η εργασία ολοκληρώνεται με την παράθεση της περιγραφής του οράματος της έκστασης από την αυτοβιογραφία της Θηρεσίας και την ενδεικτική αναφορά λοιδοριών για το έργο που βοηθούν στην κατανόηση του τρόπου με το οποίο γινόταν αυτό αντιληπτό μέχρι και τις αρχές του 20ου αι.

Ι ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

Ο Gian Lorenzo Bernini γεννιέται στη Νάπολη το Δεκέμβριο του 1598 και πεθαίνει στη Ρώμη το 1680. Γονείς του είναι ο Pietro Bernini από τη Φλωρεντία και η ναπολιτάνα Angelica Galante[1]. Ο πρώτος του δάσκαλος είναι ο πατέρας του ο οποίος ήταν επαγγελματίας μανιεριστής γλύπτης αν και όχι ιδιαίτερα φημισμένος. Το 1605 η οικογένεια μετακομίζει από τη Νάπολη στη Ρώμη. Από τον Baldinucci μαθαίνουμε πως ο Bernini δημιούργησε το πρώτο του γλυπτό μόλις σε ηλικία 8 ετών. Στα δέκα του είχε ήδη συστηθεί στον Scipione Borghese και σύντομα θα ερχόταν σε επαφή με τον ίδιο τον πάπα, Παύλο τον 5ο.

Από τα πρώτα του έργα φαίνεται πως έχει μελετήσει τα γλυπτά της κλασικής αρχαιότητας. Χαρακτηριστικό είναι το έργο του «Η κατσίκα Αμάλθεια και ο μικρός Δίας με τον Φαύνο» (1615). Ξεκινά κυρίως ως προσωπογράφος και σε αυτά τα πρώτα έργα ο πατέρας του, Pietro μέχρι και την ενηλικίωσή του λειτουργεί ως ατζέντης του κλείνοντάς σε αυτόν παραγγελίες με τις επιφανέστερες οικογένειες της Ρώμης. Ο Lorenzo αυτά τα χρόνια δουλεύει κυρίως στο εργαστήριο του πατέρα του, υπό την καθοδήγησή του.

Τον Ιανουάριο του 1616 πεθαίνει ο πάπας Παύλος ο 5ος και τον διαδέχεται ο Γρηγόριος ο 15ος (Ludovisi) ο οποίος χρίζει τον Bernini ιππότη ("Cavvaliere di Christo") σε ηλικία μόλις 22 χρόνων, γεγονός που του αποφέρει δόξα και χρήματα τα οποία του επιτρέπουν να εργάζεται απερίσπαστα τις καλλιτεχνικές του δημιουργίες. Την ίδια χρονιά επίσης εκλέγεται πρόεδρος της Ακαδημίας καλλιτεχνών St Luke στην Ρώμη.

Από τα πρωιμότερα αλλά σπουδαιότερα έργα του, μεταξύ των ετών 1618-1625, είναι μία σειρά γλυπτών που δημιουργεί για τον Καρδινάλιο Scipione Borghese για τη βίλλα του στο Pincio. Πρόκειται για γλυπτά φυσικού μεγέθους από μυθολογικά θέματα όπως «ο Αινείας, Αγχίσης και Ασκάνιος» (1618-19), «η αρπαγή της Περσεφόνης» (1621-22), «ο Απόλλων και η Δάφνη» (1622-25) και «ο Δαυίδ» (1623-24), τα οποία σήμερα βρίσκονται στην πινακοθήκη Borghese στη Ρώμη[2].

To 1623 εκλέγεται πάπας ο μέντορας και φίλος του Bernini, καρδινάλιος Maffeo Barberini που παίρνει την ονομασία Ουρβανός ο 8ος, καθιστώντας τον κύριο καλλιτέχνη της παπικής αυλής. Επιπλέον το 1629 ορίζεται αρχιτέκτων του Αγίου Πέτρου. Στον καθεδρικό του Αγίου Πέτρου δημιουργεί σπουδαία έργα όπως ο τάφος για τον Ουρβανό που ξεκινά το 1627 και ολοκληρώνεται 20 χρόνια αργότερα, το τεραστίων διαστάσεων άγαλμα του Αγίου Λογκίνου (1631-38) και φυσικά το Baldacchino, ο "ουρανός" πάνω από τον τάφο του Αγ. Πέτρου, του οποίου η κατασκευή ξεκινά το 1624.

Το 1644 πεθαίνει ο Ουρβανός τον οποίο διαδέχεται ο πάπας Ιννοκέντιος ο 10ος (Pamphili). Έτσι ξεκινά μια περίοδος δυσμένειας για τον Bernini ο οποίος περιορίζεται να δουλεύει κυρίως για ιδιώτες. Έχουν προηγηθεί οι ίντριγκες των αντιζήλων του και κυρίως του Borromini, σημαίνοντος αρχιτέκτονα της εποχής, οι οποίες, σε συνδυασμό με την επιθυμία του πάπα να "ξεφορτωθεί" τους καλλιτέχνες του Barberini από την αυλή, οδήγησαν στην απόφαση να κατεδαφιστεί το κωδωνοστάσιο που είχε κατασκευάσει ο Bernini στη βασιλική του Αγίου Πέτρου και το οποίο είχε εμφανίσει βαθιές ρωγμές λόγω των εσφαλμένων αρχιτεκτονικά υπολογισμών του.

Αυτή η απόφαση του πάπα, τον Φεβρουάριο του 1646, ήταν άκρως ντροπιαστική για τον Gian Lorenzo, το κύρος του οποίου φαινόταν να εκλείπει χάνοντας κάθε ελπίδα να πάρει νέες παραγγελίες από τον παπική αυλή. Απομονωμένος εξαιτίας των ραδιουργιών του αντιπάλου του αλλά και των πολιτικών εχθρών του Barberini, κατασκευάζει το άγαλμα της Veritá (1645-52) το οποίο αποτελεί την αλληγορική απάντησή του στους εχθρούς του. Ταυτόχρονα (1647) έχει αναλάβει τη διακόσμηση του εσωτερικού του παρεκκλησίου Κορνάρο κατόπιν παραγγελίας από τον Καρδινάλιο Federico Cornaro[3]. Μετά την ολοκλήρωση του παρεκκλησιού, η φήμη του Bernini αποκαθίσταται δεχόμενος ξανά παπικές παραγγελίες μέχρι και το τέλος της ζωής του. Άλλωστε το 1655 ο πάπας Ιννοκέντιος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Αλέξανδρος ο 7ος ο οποίος συμπαθεί ιδιαίτερα τον Bernini. Έτσι αναλαμβάνει σημαντικά έργα όπως τη διαμόρφωση της πλατείας μπροστά από τη βασιλική του Αγίου Πέτρου με τη δημιουργία της περίφημης κιονοστοιχίας (1656) και τη διακόσμηση της Καθέδρας του Πέτρου (1577-1666).

[...]


[1]Για τη ζωή του Bernini αντλούμε στοιχεία από το έργο του ακαδημαϊκού Filippo Baldinucci (1682) και αυτό του υιού του καλλιτέχνη, Domenico (1713). Τα έργα αυτά στηρίζονται πιθανότατα σε ένα χειρόγραφο του Domenico που στηριζόταν στις αναμνήσεις του ίδιου του Bernini. Επίσης, αρκετές πληροφορίες είναι καταγεγραμμένες από τον P. Fréart de Chantelou στο έργο του «Journal du voyage du Cavalier Bernini en France».

[2]Το παρόν κεφάλαιο στηρίζεται κυρίως στη σύντομη αναφορά των βασικότερων γλυπτών και αρχιτεκτονικών έργων του Bernini ανά εποχή (βλ. ενδ. Turner 1996, τ. 3, λ. Bernini Gian Lorenzo) καθώς αυτά αποτελούν και την πλειονότητα των βιογραφικών του στοιχείων. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός πως τα μοναδικά τρία προαναφερθέντα έργα για τον Gian Lorenzo παραθέτουν αρκετά περιορισμένες πληροφορίες για την προσωπική του ζωή.

[3]Για λεπτομέρειες σχετικά με το παρεκκλήσιο βλ. κεφ. ΙΙ.

Excerpt out of 22 pages

Details

Title
Analysis of "The Ecstasy of Saint Theresa" by Gian Lorenzo Bernini
College
National & Kapodistrian University of Athens
Course
History of Art II-Baroque, Rococo
Grade
10 (A)
Author
Year
2014
Pages
22
Catalog Number
V340061
ISBN (eBook)
9783668299177
ISBN (Book)
9783668299184
File size
717 KB
Language
Greek, Modern (1453-)
Notes
This paper is written in Greek.
Keywords
Bernini, Baroque, Saint Theresa, Cornaro Chapel, Rome, Italy
Quote paper
Eleni Krikona (Author), 2014, Analysis of "The Ecstasy of Saint Theresa" by Gian Lorenzo Bernini, Munich, GRIN Verlag, https://www.grin.com/document/340061

Comments

  • No comments yet.
Look inside the ebook
Title: Analysis of "The Ecstasy of Saint Theresa" by Gian Lorenzo Bernini



Upload papers

Your term paper / thesis:

- Publication as eBook and book
- High royalties for the sales
- Completely free - with ISBN
- It only takes five minutes
- Every paper finds readers

Publish now - it's free