Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora szkoły


Diploma Thesis, 2014

36 Pages, Grade: 5 = sehr gut


Excerpt


Inhaltsverzeichnis

Spis treści

Wprowadzenie

1. Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora placówki oświatowej
1.1. Zarys umiejętności interpersonalnych
1.2. Organizacja pracy dyrektora szkoły
1.3. Umiejętności dyrektora wobec wymagań stawianych szkole przez władze

2. Metodologia badań
2.1. Zakres, przedmiot i cel badań własnych
2.2. Określenie i założenia zagadnień badawczych
2.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze

3. Analiza wyników badań
3.1. Wnioski

4. Literatur a
4.1. Źródła pisane
4.2. Źródła elektroniczne

5. Załączniki

Wprowadzenie

Zgodnie z treścią Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty[1] oraz Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela[2], a także zapisami znajdującymi się w szeregu rozporządzeń ministerialnych, rejestr zadań dyrektora placówki oświatowej jest bardzo obszerny – dyrektor kieruje szkołą, reprezentuje ją na zewnątrz, przewodniczy posiedzeniom rady pedagogicznej i realizuje jej uchwały, jest także przełożonym pracowników pedagogicznych i administracyjnych. Ponadto otacza opieką dzieci i młodzież, dba o ich harmonijny rozwój, odpowiada za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły, sprawuje nadzór pedagogiczny, dysponuje środkami finansowymi, jest odpowiedzialny za właściwą organizację i przebieg przeprowadzanych w szkole sprawdzianów i egzaminów, współpracuje z organem prowadzącym i organem sprawującym nadzór pedagogiczny, zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w placówce. Należy ponadto pamiętać, iż dyrektor jest także kierownikiem zakładu pracy, zobligowanym przestrzegać przy tym ściśle zapisów Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy[3], kierownikiem samorządowej jednostki organizacyjnej oraz organu administracji, działając zgodnie z Ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.[4]

Osoba wykonująca wszystkie te zadania musi być do takiej funkcji wszechstronnie przygotowana, a tak szeroki wachlarz zadań i obowiązków nakazuje pochylić się nad problemem rozwoju i doskonalenia zawodowego dyrektorów szkół, między innymi w zakresie skutecznej komunikacji, rozwiązywania problemów, unikania konfliktów z rodzicami uczniów, podwładnymi, organem prowadzącym, organem sprawującym nadzór pedagogiczny itd. Dobry dyrektor, będący twarzą swojej szkoły, powinien umieć – w zależności od sytuacji – przyjąć rolę, która pozwoliłaby mu efektywnie wywiązywać się ze wszystkich zadań.

Nieodzownym elementem w tym zakresie wydaje się być wykształcenie odpowiednich umiejętności interpersonalnych – ich określenie i opisanie jest wiodącym celem niniejszej pracy dyplomowej, która składa się z dwóch głównych części: teoretycznej oraz badawczej.

Na część teoretyczną pracy składa się rozdział pierwszy, opisujący w trzech podrozdziałach pojęcie umiejętności interpersonalnych, organizację pracy dyrektora szkoły oraz umiejętności dyrektorów szkół w kontekście wymagań stawianych szkole przez władze i środowisko lokalne.

Badawcza część pracy – rozdział drugi i trzeci – przedstawia zakres, przedmiot i cel badań, opisuje założenia zagadnień badawczych oraz metody, techniki i narzędzia badawcze. Jej istotnym elementem jest także analiza wyników badań.

Pracę wieńczy wykaz wykorzystanej literatury naukowej oraz wzór kwestionariusza ankiety.

Niniejsza praca określa takie umiejętności interpersonalne dyrektora placówki oświatowej, dzięki którym wykształcenie i wychowanie dzieci oraz młodzieży przebiegać będzie w jak najbardziej sprzyjających warunkach pracy.

1. Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora placówki oświatowej

1.1. Zarys umiejętności interpersonalnych

Umiejętności interpersonalne (w literaturze fachowej nazywane także m. in. umiejętnościami społecznymi, komunikacyjnymi, interakcyjnymi, relacyjnymi, kompetencjami osobistymi lub efektywnością interpersonalną[5] ) to szereg zdolności wykorzystywanych w kontaktach międzyludzkich m. in. w celu osiągnięcia oczekiwanej skuteczności, realizacji zamierzonych, preferowanych celów interpersonalnych, a także inicjowania i podtrzymywania pozytywnych relacji wśród społeczności. Są one nierzadko trudne do dokładnego sklasyfikowania i zdefiniowania, nie ulega jednak wątpliwości, iż są one kluczowymi elementami kompetencji zawodowych oraz umiejętności współpracy. Wśród tych zdolności społecznych wskazać należy:

- asertywność,
- budowanie autorytetu,
- empatię i inteligencję emocjonalną,
- konsekwencję w działaniu,
- obronę przed manipulacją,
- perswazję,
- pewność siebie,
- umiejętność negocjacji,
- umiejętność przewodzenia grupie,
- umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresujących,
- umiejętność realizacji celów społecznych,
- umiejętność rozwiązywania konfliktów.[6]

Ogólnie rzecz ujmując, umiejętności interpersonalne określić można jako zdolność efektywnego funkcjonowania w sytuacjach społecznych. Są to złożone umiejętności wpływające na skuteczność radzenia sobie w określonych warunkach, nabywane przez jednostkę w toku treningu społecznego – naturalnego lub sztucznego.[7]

Umiejętności interpersonalne odpowiadają w olbrzymim stopniu za skuteczną realizację celów podczas kontaktów międzyludzkich, pomagają tworzyć i utrzymywać satysfakcjonujące, bliskie relacje oraz idą w parze z kwalifikacjami zawodowymi, wiedzą, doświadczeniem zawodowym. W literaturze przedmiotu odnaleźć można cztery ich podstawowe zakresy powiązane z:

- wzajemnym poznaniem się i zaufaniem,
- dokładnym i jednoznacznym zrozumieniem,
- wpływaniem na siebie i niesieniem pomocy,
- konstruktywnym rozwiązywaniem sytuacji problemowych i konfliktowych.[8]

Umiejętności interpersonalne można – niewielkim kosztem i niewielkim nakładem sił – rozszerzyć, kompletując wiedzę dotyczącą efektywnego porozumiewania się z innymi ludźmi, skutecznego wpływania na ich zachowanie, rozwiązywania sytuacji trudnych i konfliktowych, negocjowania itp. W tym celu można obrać jedną z dwóch dróg: służyć może temu trening stacjonarny (specjalistyczne szkolenie) lub trening naturalny. Należy jednak pamiętać, iż sam fakt opanowania umiejętności interpersonalnych nie determinuje nigdy sprawnego poruszania się w sferze międzyludzkiej. Wskazana i pożądana jest stała umiejętność dokonywania analizy zaistniałych sytuacji i stosowanie w każdej z nich odpowiedniej strategii postępowania oraz właściwej postawy interpersonalnej, którą cechować powinno m. in. pozytywne nastawienie do siebie oraz do innych. Do typowych przeszkód na drodze do wzajemnego zrozumienia stać mogą:

- bezkrytycyzm i nadmierne dostosowywanie się,
- brak asertywności,
- nadmierne angażowanie się, zabieganie o uwagę,
- przesadna dominacja i kontrolowanie innych,
- przesadna otwartość i poświęcanie się,
- tzw. „chłodna uprzejmość”,
- wycofywanie się,
- zawiść i mściwość.[9]

Niezależnie od tego w jaki sposób pragnęlibyśmy wykształcić i poprawić towarzyszące nam umiejętności społeczne, należy w pierwszej kolejności:

- zrozumieć umiejętność poznawczo (poznać, czym jest, jaki jest jej cel i sens),
- zrozumieć umiejętność behawioralnie (mieć okazję do jej przećwiczenia, „przeżycia”, do zapoznania się z nią),
- otrzymać informację zwrotną – poznać opinię, ocenę otoczenia,
- zautomatyzować umiejętność (używać jej na tyle często, jak to tylko możliwe, by ostatecznie stała się ona naturalną, zintegrowaną z innymi, czynnością).[10]

Trening społeczny, zarówno ten o charakterze naturalnym, odbywany w sytuacjach życia codziennego czy pracy zawodowej, jak i taki, który dokonuje się w toku specjalnych oddziaływań szkoleniowych, wpływa na poziom kompetencji społecznych. Przy przejściu przez trzy pierwsze kroki pomocne mogą być wspomniane już oba treningi – naturalny i stacjonarny. Natomiast krok czwarty, zautomatyzowanie umiejętności, osiągnięty może zostać jedynie podczas naturalnego treningu społecznego, albowiem wyłącznie w realnych sytuacjach społecznych nowa umiejętność może stać się zdrowym i pożądanym nawykiem, z korzyścią nie tylko dla funkcjonowania w życiu zawodowym, ale i osobistym.[11]

1.2. Organizacja pracy dyrektora szkoły

Jak już wspomniano we wstępie do niniejszej pracy dyplomowej, zakres kompetencji dyrektora placówki oświatowej kształtują liczne i różnorodne regulacje prawne. Wśród nich największe znaczenie mają przepisy prawa oświatowego, normującego działalność państwa oraz samorządów w zakresie organizacji i funkcjonowania systemu oświaty, realizację praw i obowiązków osób korzystających ze świadczeń w zakresie oświaty i wychowania, zadania organów władzy publicznej w tym zakresie, kadr nauczycielskich i administracyjnych zatrudnionych w systemie oświaty. Trzon tego prawa oświatowego stanowią Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty[12] oraz Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela[13]. Nie wolno także pomijać przy tej okazji rozporządzeń ministerialnych, w tym m. in. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek[14]. Warto oprócz tego zwrócić uwagę na to, iż status dyrektora szkoły kształtują także liczne uregulowania wewnętrzne, obowiązujące w ramach szkół, zawarte w statutach, regulaminach oraz innych aktach, które uzupełniają status kierownika placówki oświatowej na płaszczyźnie kompetencyjnej, wskazując szereg szczegółowych zadań, obowiązków i uprawnień.

Dyrektor szkoły pełni kilka podstawowych ról, wynikających z różnorodnych kompetencji i zadań, do realizacji których jest zobligowany i które jednocześnie są polem jego odpowiedzialności, punktem odniesienia dla ocen dotyczących sprawowania stanowiska i konsekwencji z nim związanych.[15] W całej sferze zadań i kompetencji dyrektora daje się wyodrębnić jego pięć głównych funkcji:

1. Dyrektor jako ciało kierownicze i organizacyjno-administracyjne w strukturze szkoły.
2. Dyrektor jako część składowa systemu oświaty w państwie – lider i promotor zmian.
3. Dyrektor jako osoba wykonująca zadania oświatowe (dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze itd.).
4. Dyrektor jako pracodawca.
5. Dyrektor jako nauczyciel.[16]

W pierwszej kolejności dyrektor szkoły jest zatem kierownikiem jednostki organizacyjnej (o charakterze prawnym zakładu administracyjnego), którą zarządza i którą reprezentuje na zewnątrz, dba o jej dobre imię i wzmacnia wizerunek, a także w ramach której wykonuje określone zadania i kompetencje merytoryczne ze sfery oświaty i wychowania. Jednocześnie dyrektor stanowi samodzielny organ administracji, wkomponowany w system oświaty i osadzony w administracji samorządu terytorialnego. Warto zauważyć, iż wymienione role dyrektora szkoły są wielowymiarowe, obejmują wiele aspektów i kształtowane są przez różne rozwiązania prawne zawarte w przepisach, których dyrektor szkoły zobowiązany jest przestrzegać.

Przedstawione uwagi dotyczące sfery kompetencyjnej dyrektora szkoły nie wyczerpują oczywiście całości problematyki, a zwłaszcza nie stanowią pełnej prezentacji wszystkich zadań i kompetencji dyrektora.[17]

Liczne i ważne role kadry kierowniczej wymagają właściwej organizacji działania. Nie ulega wątpliwości, iż w parze z nią muszą iść także kompetencje społeczne, które podzielić można na cztery zakresy:

1. Kompetencje jednostkowe – akceptacja własnej osoby, koncepcja własnego rozwoju, odporność, poczucie własnej wartości, równowaga, samoocena, samopoznanie, wiarygodność.
2. Kompetencje interpersonalne – otwartość, szacunek i tolerancja wobec innych, wrażliwość, empatia, umiejętność prowadzenia dialogu, radzenia sobie z krytyką, rozwiązywania problemów i konfliktów.
3. Umiejętność współpracy z grupą – otwartość, prowadzenie grupy, umiejętność analizy procesów grupowych, wspieranie procesu rozwoju grupy, wzmacnianie potencjału grupowego (motywowanie), zdolność do radzenia sobie z konfliktami.
4. Rozumienie szkoły jako organizacji i kompetencje pedagogiczne – badanie potrzeb i trendów, idee, kreatywność, koncepcja i kultura pedagogiczna, wartości i normy, znajomość problemów wychowawczych, tworzenie profilu szkoły oraz przestrzeni i warunków dla pedagogicznego działania.[18]

Każda placówka oświatowa podlega permanentnym zmianom z uwagi na aktualną politykę edukacyjną oraz na obowiązujący stan prawnoustrojowy systemu edukacji. Nie ma wyjątku od tej reguły, zatem na zmiany te muszą być bezwzględnie otwarci wszyscy nauczyciele, w tym również – a być może przede wszystkim – dyrektorzy szkół, którym podlegają pozostali pracownicy pedagogiczni. Wszelkim zmianom, wynikającym z tempa rozwoju współczesnej szkoły, a także wielu twórczym ideom oraz innowacyjnym wyzwaniom, jakie stawia przed szkołami państwo, należy sprostać, a wielką rolę do odegrania w tym zakresie ma właśnie osoba kierująca placówką oświatową, której zadaniem jest wskazanie niedociągnięć i zaproponowanie zmian, mających usprawnić pracę szkoły. Dobry dyrektor testuje nowe rozwiązania, szuka metod, które przyniosą korzyści, ma przy tym doskonałą okazję do pokazania potencjału, jaki w nim drzemie. Musi on mieć odwagę w inicjowaniu działań i proponować wprowadzenie zmian, powinien być przygotowany, otwarty i elastyczny, posiadać nowoczesne podejście do otaczającej go rzeczywistości, tak aby sprostać zadaniom stawianym szkołom przez władze państwowe.

1.3. Umiejętności dyrektora wobec wymagań stawianych szkole przez władze

Warto pochylić się nad zebraniem i sklasyfikowaniem niezbędnych umiejętności dyrektora placówki oświatowej. Jak wspomniano wyżej, osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie szkoły powinna posiadać cały szereg umiejętności kluczowych do pełnienia swojej funkcji. Należą do nich m. in.:

- rozwiązywanie problemów – dyrektor szkoły powinien posiadać umiejętność identyfikowania i analizowania problemów występujących w jego placówce,
- ocena – pod tym pojęciem należy rozumieć umiejętność oceny sytuacji, wyciągania wniosków do dalszej pracy, a także identyfikowania potrzeb i ustalania priorytetów,
- organizacja – czyli sprawne planowanie i kontrola współpracowników, umiejętne wykorzystywanie zasobów, sprawna organizacja pracy biurowej, terminowość,
- decydowanie – szybkie i sprawne podejmowanie decyzji należy do najważniejszych umiejętności każdej osoby na stanowisku kierowniczym,
- przywództwo – dyrektor szkoły z założenia przewodzi grupie nauczycieli i pracowników administracyjnych, kierując nią w sposób konsekwentny, ale i taktowny, nie narzucając swojego zdania,
- wrażliwość – innymi słowy umiejętność dostrzegania aspektów emocjonalnych,
- odporność na stres – umiejętność radzenia sobie w sytuacji trudnej, nietypowej,
- komunikacja ustna – umiejętność jasnego wyrażania swoich poglądów, wizji, idei,
- komunikacja pisemna – umiejętność szybkiego i przejrzystego redagowania pism do nauczycieli, rodziców, uczniów, instytucji, władz samorządowych i państwowych,
- horyzont zainteresowań – dyrektor powinien umieć korzystać z radości, jakich dostarczają mu inne źródła niż praca zawodowa,
- osobista motywacja – osoba kierująca placówką oświatową powinna być zdeterminowana i aktywna w pragnieniu osiągnięcia sukcesu,
- wartości edukacyjne – istotną cechą dyrektora jest posiadanie wizji edukacyjnej oraz umiejętności przeprowadzania zmian.[19]

[...]


[1] Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425, z późn. zm.

[2] Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19, z późn. zm.

[3] Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141, z późn. zm.

[4] Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168, z późn. zm.

[5] Martowska 2012, str. 15

[6] Smółka 2006, str. 248

[7] Smółka 2006, str. 248

[8] Czarnecka et al. 1985, str. 12

[9] Smółka 2006, str. 248

[10] Argyle 1994, str. 199

[11] Argyle 1994, str. 199

[12] Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425, z późn. zm.

[13] Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19, z późn. zm.

[14] Dz.U. 2009 nr 184 poz. 1436

[15]Komorowski et al. 2001, str. 31

[16] Pery 2013, str. 73

[17] Pery 2013, str. 13

[18] Knafel 1997, str. 81

[19] Dzierzgowska 2000, str. 21

Excerpt out of 36 pages

Details

Title
Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora szkoły
College
Edukacja 2001 Ośrodek Doradztwa i Usług Oświatowych
Grade
5 = sehr gut
Author
Year
2014
Pages
36
Catalog Number
V272789
ISBN (eBook)
9783656647812
ISBN (Book)
9783656647805
File size
1053 KB
Language
Polish
Notes
"5" ist die beste mogliche Note in unserem Notensystem ("sehr gut"), dagegen "2" ist die schlechteste ("ungenügend")
Keywords
umiejętności, kompetencje, społeczne, komunikacyjne, interakcyjne, relacyjne, osobiste, efektywność, zdolności, kontakt, skuteczność, interpersonalne, organizacja, nauczyciel, kompetencje społeczne, dyrektor, kształcenie, wychowanie, edukacja, gimnazjum, liceum, szkoła podstawowa, szkoła, oświata, zarządzanie
Quote paper
Radoslaw Lis (Author), 2014, Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora szkoły, Munich, GRIN Verlag, https://www.grin.com/document/272789

Comments

  • No comments yet.
Look inside the ebook
Title: Umiejętności interpersonalne w pracy dyrektora szkoły



Upload papers

Your term paper / thesis:

- Publication as eBook and book
- High royalties for the sales
- Completely free - with ISBN
- It only takes five minutes
- Every paper finds readers

Publish now - it's free